ဥကၠလံုေမြရွင္ေတာ္ သဘာ၀လိုဏ္ဂူဘုရားသမိုင္း
ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ ဘုရားတစ္ဆူလဲျဖစ္ ၊ ဘုရားသမုိင္းကိုလဲ အမ်ားသိေစခ်င္၊ ဘုရားကိုလဲ ဖူးေစခ်င္၊ သဘာ၀လိုဏ္ဂူ ကိုလဲ ထုိက္ထုိက္တန္တန္ လာေရာက္ေလ့လာေစခ်င္လို႕ ပါ။ သာသနာေတာ္လဲ ျပန္႕ပြား ႏုိင္ေအာင္ပါ
ဥဏၰလံုေမြရွင္ေတာ္ေစတီ
ဥဏၰလံုေမြရွင္ေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္သည္ ေရွးေဟာင္း သမုိင္း၀င္ ဘုရားတစ္ဆူျဖစ္သည္။ မူရင္း ဒါယကာမွာ သီရိ ဓမၼာ ေသာကမင္းျဖစ္၍ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္၏ မ်က္ေမွာင္ေတာ္၌ ေပါက္ေရာက္ေသာ ဥဏၰလံုေမြေတာ္ဓာတ္ေတာ္ကို ဌာပနာ ထည့္သြင္း ပူေဇာ္ခဲ့သျဖင့္ ဥဏၰလံု ေမြရွင္ေတာ္ဟု ေခၚဆိုခဲ့ပါသည္။
ပုဂံေခတ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးက ျပန္လည္ျပဳျပင္ႈ ထီးေတာ္တင္လွဴခဲ့ျပီး ပုဂံမင္းဆက္ အေလာင္းစည္သူမင္းၾကီးက ျပန္လည္မြမ္းမံ ၍ ထီးေတာ္ တင္လွဴခဲ့ရာ ထီးေတာ္မွာ သံုးဆင့္ ဖူးျမင္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
နိဒါန္း
ေရွးမင္းမ်ားလက္ထက္ကတည္းက တန္ခိုးၾကီးထင္ရွားေသာ ေစတီ ပုထိုးဂူေက်ာင္း ဘုရားမ်ားကို ကိုးကြယ္ခဲ့ရာ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ကေလာျမိဳ႕နယ္ ျမင္းမထိ ေက်းရြာ ရွိ ျမင္းမထိ လွိဳင္ေခါင္း ႏွင့္ ဘုရားမ်ားမွာ ဆန္းၾကယ္ ထင္ရွားလွေတာ့သည္။
သဘာ၀ အေလွ်ာက္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ေသာ ေက်ာက္လွိဳင္ေခါင္းၾကီးနွင့္ ဂူမ်ားအတြင္း၌ ေရွးႏွစ္ေပါင္း (2300) ေက်ာ္ကာလမွ စတင္၍ ဘုရားမ်ားကို တည္ထားကိုးကြယ္ ခဲ့သျဖင့္ သမုိင္း၀င္ ဥမင္လွိဳင္ေခါင္းႏွင့္ သမိုင္း၀င္ ဘုရားမ်ားျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ဤကဲ့သို႕ ထူးျခားဆန္းၾကယ္ေသာ ျမင္းမထိလွိဳင္ေခါင္းႏွင့္ ဘုရားမ်ား၏ သမုိင္းအေထာက္အထားမ်ားကို ရွာေဖြခဲ့ရာ ျမင္းမထိရြာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းဆရာေတာ္ ထံမွ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (1276) ခုနွစ္တြင္ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ေသာ ရွစ္ေၾကာင္းေရး (၆) ရြက္ပါ ေပစာတစ္ေစာင္ကို ရရွိခဲ့သည္။
ယင္းေပစာတြင္ ျမင္းမထိ ဥမင္လွိဳင္ေခါင္းရွိ ေစတီဘုရားမ်ားမွာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းၾကီး၏ ေကာင္းမွဳမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ဆက္လက္၍ အေနာ္ရထာမင္းေစာက ေကာင္းမွဳျပဳခဲ့ေၾကာင္း အခိုင္အမာေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
သို႕ပါ၍ လူသူအမ်ား ၀င္ထြက္သြားလာ ဘုရားဖူး၍ရေသာ အ၀င္ေပါက္မွသည္ အထြက္ေပါက္ အထိ (၁၀၂၈) ေပ ရွည္လ်ားေသာ ျမင္းမထိ ဥမင္လွိဳင္ေခါင္းနွင့္ ဘုရားမ်ားသမိုင္းေၾကာင္းကို ေပစာအေထာက္အထား ၊ ဦးကုလား ၏ မဟာရာဇ၀င္ၾကီး ၊ မွန္နန္းရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီး၊ ဟံသာ၀တီ ဦးဘရင္ ေရး အေနာ္ရထာ သမုိင္းက်မ္းမ်ားအရ ေရးသားျပဳစုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္ ။
ျမင္းမထိဘုရားအစ ၊ သီရိဓမၼာေသာကမင္းၾကီးက
မဇၥ်ိမေဒသ၊ ပါဋလိပုတ္ျပည္၌ သာသနာ သကၠရာဇ္ (၂၁၈ ) ခုႏွစ္ တြင္ ဓမၼာေသာကမင္းၾကီးသည္ မင္းအျဖစ္သုိ႕ ေရာက္ရွိသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညို၍ မင္းအျဖစ္သို႕ ေရာက္ရွိသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညို၍ ခ်ီးေျမာက္လိုေသာအားျဖင့္ ဓမၼခႏၶာ ရွစ္ေသာင္း ေလးေထာင္၊ ေရတြင္းေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ ၊ ေက်ာင္းေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္၊ ေစတီပုထိုးေပါငး္ ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ ကို ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္း ခဲ့သည္။ သာသနာ တကၠရာဇ္ (၂၃၅) ခုႏွစ္တြင္ ေမာဂလႅိတိႆမေထရ္ကို အမွဴးျပဳ၍ တတိယ သဂၤါယနာတင္သည္။ သာသနာတည္မည့္ အလားအလာရွိေသာ အရပ္(၉) ဌာနသို့ သာသနာျပဳေစလြတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ျမင္းမထိ ေပစာအရ (ျမတ္ဘိ ေမြေတာ္အစစ္၊ ၾကည့္ေသာ္ ထင္ရွားေ၀ဓိမွ်ကိုင္ ၊ ၾကီးသားျမင္ထင္၊ ေ၀းကျမင္၏၊ ေတာင္ခြင္အတိ ၊ ကရင္ႀကီးတည္း၊ ျမင္ဘိေစာင့္ထား၊ ပိုင္းျခားေျမပိုင္၊ ရတ္ျမိဳင္ေတာက၊ ျမင္းလွတစ္စီး၊ ထားဘိေစာင့္က်ပ္ ၊ ဘနပ္ေတာ္တြင္ ၊ ေနေစခ်င္ဟု၊ ေအာင္ျမင္ဓမၼာေသာက ၊ ျပဳထားေကာင္းမွဳ၊ မ်ားလွိဳင္၊ ဦးမွင္မွာတည္း ။ အတိဘုရားရွိ၏ ။ ဓမၼာေသာက ဥစၥာလည္းဦးမွင္ မွာတည္း။ ) ဟု ဓမၼာ ေသာကမင္းၾကီး လွဴဒါန္း ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့သည္။
ထိုမွ တစ္ပါး (ေျမခ်ားသံုးပါး၊ ထားတံုျပီးမွ ၊ ဌာနရတ္ေျမ ၊ ပေလာင္ျပည္တည္း ။ တူတခ်ား ေကာလပိစံ ၊ လက္ဘက္ခ်ံ ႏွင့္ ေရကံထားလ်က္ ၊ ဘုရားျမတ္စြာ၊ ဓမၼာေသာက ၊ ဘုရားရွိ လူတစ္စု ၊ ေခါင္ရိတ္ဟူ၏ ။ ပေလာင္ရြက္ ေျမာက္ခြင္၊ ေရွ႕ေမာ္ထူးတည္း။) ဟု ေရးသားျပဳစုထားပါသည္ ။
(ေပစာထဲတြင္ ရွိသည့္အတုိင္း သတ္ပံုကို မျပဳျပင္ ဘဲ ေဖာ္ျပပါသည္ ။ )
ပေလာင္ရြာဟူသည္မွာ ပင္ေလာင္း ျဖစ္သည္။ ျမင္းမထိမွ ေတာင္ဘက္သို႕ ေရေျမျခားေနသည္ကို ေက်ာ္လြန္ပါက ပင္ေလာင္းသို႕ေရာက္ေၾကာင္း ျမင္းမထိ ဥမင္၌ ရွိေသာ ဘုရားမ်ားမွာ ဓမၼေသာက မင္း၏ ေကာင္းမွဳမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္။
( သိေႏၵာေျမာက္ကား ၊ အေရွ႕ေတာင္ေျခရင္းတြင္ ၊ ေရ၀င္ဦးမွင္ရွိ၏ ၊ ဟင္းသာ ေတာင္မနီးမေ၀းေျမာက္က (ျမင္းမထိ) ဟူ၌ ရွိ၏ ပတ္၍ ၀င္ ဥစၥာျမင္၏ ။ ျမင္းမထိ အေနာက္ေျမာက္က ျမင္းကေတာင္ ဟူ၍ ရွိ၏။ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္တြင္ အင္းရွိ၏ ။ အင္းေတာ္က ေတာင္ထိပ္တြင္ ေစတီတစ္လံုး ရွိ၏ ၊ ရပ္ေတာ္ တစ္ေထာင့္ထြာ ၊ အုပ္ေလးခ်ပ္ ၊ ဓမၼာ ေသာကမင္း ေကာင္းမွဳေမြေတာ္ သည္ ဘုန္းရွိ တုမရွိ တည္း။ ဘုရား အေရွ႕က ေရ၀င္ဥမွင္ရွိ၏ ။ ေရထဲတြင္ ကိုးလန္႕ ရွိ၏ ။ ဥံဳနလံု ဓာတ္ေတာ္ မွတ္တမ္း တင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
သို႕ပါ၍ ျမင္းမထိ ဂူဘုရားအစ သီရိဓမၼာေသာကမင္းက ဟူေသာ အဆိုတြင္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။
ေပစာတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ျမင္းမထိ ေတာင္ေရွ႕တြင္ ေစတီ ၊ ၄င္းအနား တြင္ ေရ၀င္ဦးမွင္ ရွိေနသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ ပင္ေလာင္း၊ ေျမာက္ဘက္တြင္ ျမင္းကရြာ ရွိပါသည္။ ယခု ၄င္းေရရွိသည့္ ေနရာတြင္ သံေလွကား တပ္ဆင္ေပးျပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဥံဳနလံု (ဥဏၰလံု)ဓါတ္ေတာ္ တည္ရွိသည့္ ဘုရားသည္ လွိဳင္ေခါင္း ထဲတြင္ တည္ရွိေနပါသည္။ အရွင္ မဟာကႆပ မေထရ္၏ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ ေပစာကို ေရးသားျပဳစု၍ လံုျခံဳစြာ ထိန္းသိမ္းျပီး ေနာက္ အဆင့္ဆင့္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ရာ ဤေပစာအရ ေက်ာက္လွိဳင္ေခါင္းမွ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေပါင္းေသာင္းေက်ာ္ကတည္းက ျဖစ္တည္လာခဲ့ျပီး ဘုရားေစတီမ်ားမွာ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ (၂၃၀၀) ေက်ာ္ ကတည္းက တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဓမၼေသာက မင္း၏ ေကာင္းမွဳ ျဖစ္ေၾကာင္း ခုိင္ခုိင္မာမာ သိရွိရပါသည္။
ဓမၼာေသာက၏ ေနာက္မွာ အေနာ္ရထာ
ျမင္းမထိလွိဳင္ဂူ၊ လွိဳင္ေခါင္းတို႕တြင္ ေစတီဘုရားမ်ား၏ အစအဦး ေကာင္းမွဳရွင္သည္ သီရိဓမၼေသာကမင္းၾကီး ျဖစ္၍ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဆက္လက္တည္ထားကိုးကြယ္သူမွာ ပုဂံ အေနာ္ရထာ မင္းျဖစ္သည္။
ျမင္းမထိေပစာအရ (မင္းရွင္ပိုင္းျခား ၊ လူမ်ားတကာ ၊ မင္းမိန္႕သာတည္း ၊ ေရွ႕မွာတမူ ၊ သံေတာင္ဟူ၏ ၊ ေတာင္မွာအတိ ၊ ကရင္ၾကီးတည္း ၊ မင္းသားလွဴထား ၊ နတ္မ်ားတကာ ၊ ေ၀ခ်မ္းပါ၏ ၊ ေျမာက္မွာတိကာ ၊ ျမင္ဘိေရႊေစတီ ၊ ထူးမည္ ရုတ္ဆီဆင္း၀ါ၊ ေနာ္ရထာမင္းေစာ ၊ ေကာင္းမွဳတည္၊ ) ဟု သမုိင္းမွတ္တမ္းတင္ထားသည္။
အေနာ္ရထာမင္းေစာ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ -၃၇၉-၄၂၁ သည္ ) ေညာင္ေရႊ - အင္းတိန္သို႕ ေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္း ဟံသာ၀တီ ဦးဘရင္ ေရး (အေနာ္ရထာ) စာအုပ္တြင္ ဤသို႕ ေဖာ္ျပထားသည္။ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၁၆ ခုနွစ္မွာ ၊ အေနာ္ရထာမင္းေစာသည္ ေညာင္ေရႊ အင္းတိန္၌ ေပါရိသတ္ဘုရားကို တည္၍ ေနျပည္ေတာ္သို႕ အျပန္တြင္ သီရိဓမၼာ ေသာကမင္းၾကီး တည္ခဲ့ေသာ ေစတီေတာ္တည္ရာဌာနသို႕ ေရာက္ေတာ္မူေလ၏) ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သာစည္ျမိဳ႕နယ္ရွိ ေရႊယင္ေမွ်ာ္ (ေရွးအမည္ မုေတၱာ သို႕မဟုတ္ ေရၽြမုေဌာ ) ဘုရားသမုိင္း၌ ေပါက္ကံရာဇာ အေနာ္ရထာသည္ မ်ားစြာေသာ စစ္သည္ဗုိလ္ပါတုိ႕ႏွင့္ တုိင္းခြင္လွည့္လည္ရာ ေညာင္ေရႊ- အင္းတိန္အရပ္၌ ေပါရိသတ္ ဘုရားကို တည္ထားျပီးမွ ရွမ္းျပည္မွ ေအာက္က်င္းသို႕ သက္ဆင္း လွည့္လွည္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသထူလွ်က္ရွိေပသည္။ သို႕ပါ၍ ျမင္းမထိ လွိဳင္ဂူုဘုရား၏ ေကာင္းမွဳရွင္မွာ သီရိဓမၼာေသာကမင္း၏ ေနာက္မွာ အေနာ္ရထာျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ထင္ရွား လွဘိ ျမင္းမထိ
ကေလာျမိဳ႕၏ အေရွ႕ေတာင္ (၄)မိုင္ခန္႕ ၌ ရွိေသာ ျမင္းမထိေတာင္ၾကီးမွာ ပတ္၀န္က်င္ေဒသ၌ အျမင့္မားဆံုးေသာ ေတာင္ျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္း ျပည္ပ ေျခလ်င္ႏွင့္ ေတာင္တက္သမားမ်ား စိတ္၀င္စားစြာ တက္ေရာက္ေလ့ ရွိသည့္ ေတာင္ျဖစ္သည္။ ကေလာျမိဳ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ (၄၃၁၅) ေပ အျမင့္တြင္ ရွိ၍ ျမင္းမထိေတာင္ သည္ ေတာင္ေျခမွ (၁၀၇၅) ေပ အျမင့္တြင္ တည္ရွိေပသည္။
ေရွးသူေဟာင္းမ်ား ေျပာစမွတ္ျပဳခဲ့သည္မွာ ေတာင္ဘက္နားရွိ ရြာၾကီး တစ္ရြာ အနီးတြင္ ခ်ိဳင့္ၾကီးအတြင္း မွ ျမင္းၾကီးေလးေကာင္ထြက္လာ၍ စိုက္ပ်ိဳးထားေသာ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကို စားေသာက္ ပစ္ၾကေၾကာင္း ၊ ေျခာက္လွန္႕၍လည္း မရသျဖင့္ ပုဂံျပည္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းထံ အကူအညီေတာင္းၾကရသည္။ မင္းၾကီးသည္ က်န္စစ္သား ၊ ငေထြးရူး ၊ ငလံုးလက္ဖယ္၊ ေညာင္ဦးဖီး ဟူေသာ သူရဲေကာင္းေလးဦးတို႕အား ေစလႊတ္လုိက္ရာ ၄င္းတို႕သည္ ျမင္းၾကီးမ်ားကို ေရသို႕ ဆင္းေအာင္ ၾကံ၍ ခုန္အုပ္ဖမ္းယူျပီး စီး၍ ရေအာင္ ေလ့က်င့္လွ်က္ ပုဂံေနျပည္ေတာ္သို႕ ယူေဆာင္သြားခဲ့သည္။
ျမင္းထြက္လာေသာ ရြာကို (ျမင္းတြင္းရြာ) ဟုေခၚသည္။ ယခုတိုင္ ကေလာျမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ပင္ေလာင္းျမိဳ႕နယ္ အ၀င္ရွိ ဘီလူးေခ်ာင္းအနီးတြင္ တည္ရွိပါသည္။ ျမင္းမ်ားထြက္ မေျပးႏုိင္ရန္ ၀ိုင္း၀န္း ဖမ္းသည့္ေနရာကို (ျမင္း၀န္း) ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ရာ ယခု ( အင္း၀န္း) ဟူ၍ ျမင္းမထိရြာ၏ အေရွ႕ဖက္ တစ္မုိင္ေက်ာ္ခန္႕တြင္ ရွိေနပါသည္။ ျမင္းမ်ားကို ဖမ္းယူ၍ ခရီးထြက္ခဲ့ရာ အလြန္ၾကီးမားေသာ ေတာင္ၾကီးကို ေတြ႕၏၊ က်န္စစ္သားသည္ ျမင္းကိုစီး၍ ထိုေတာင္ကို ခုန္ေက်ာ္၏။ ေတာင္ကို ေက်ာ္၍ တစ္ဖက္သို႕ ေရာက္ရွိသျဖင့္ ထိုေတာင္ကို (ျမင္းမထိေတာင္) ဟု ေခၚတြင္သည္။ က်န္စစ္သားသည္ ျမင္းေျမသို႕ေျခက်သည့္ ေနရာ၌ ေခတၱနား၍ အနီးအနားတြင္ ေတြ႕ရေသာ ေရတြင္းနားတြင္ ျမင္းကို လွန္၍ အစာစားေစ၏။ ထိုေနရာကို (ျမင္းလွန္ေတာင္) ၊ ထိုေရတြင္းကို (ျမင္းလွန္တြင္း) ဟုူ ယေန႕တုိင္ ေခၚတြင္လ်က္ရွိသည္။ ေျမာက္ဘက္သို႕ ဆက္လက္လာခဲ့ရာ တစ္ေနရာတြင္ ျမင္းမ်ား ခုန္ျမဴးသည္ကို အစြဲျပဳ၍ (ျမင္းက) ရြာဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။ ယခု (ျမင္းကရြာ) မွာ ကေလာျမိဳ႕ အေရွ႕ေျမာက္ ယြန္းယြန္း ႏွစ္မုိင္ခြဲခန္႕တြင္ တည္ရွိေနပါသည္။ ဆင္ေတာင္၏အထက္ ျမင္းတုိက္ဘူတာ၏ ေျမာက္ဖက္ေတာင္ကုန္းတြင္ (ျမင္းစိုင္းကုန္း) တည္ရွိေနပါသည္ ။
မွန္နန္းရာ၀င္ေတာ္ၾကီး စာမ်က္ႏွာ (၂၃၆) ၌ တစ္ရံေရာအခါ လက္ထုတ္အရပ္၌ ၾကိဳးကႏွင့္တကြ ျမင္းေလးစီးသည္ လူတို႕ ဖမ္း၍ လံုး၀မရႏုိင္၊ အရွင္လည္းမရွိဟု အေနာ္ရထာမင္းၾကီးအား နားေတာ္ေလွ်ာက္၏၊ မင္းၾကီးလည္း က်န္စစ္သား၊ ငေထြးရူး၊ ငလံုးလက္ဖယ္ ၊ ေညာင္ဦးဖီး ဤသူရဲေကာင္းေလးေယာက္တုိ႕ကို ရေအာင္ ဖမ္းေခ်ဟု ေစေတာ္မူ၏ ။ သူရဲေကာင္းေလးေယာက္တို႕သည္ ျခံရဲေလာင္းလုပ္၍ ေရသို႕ခ်ျပီးလ်င္ ျမင္းေလးစီးလည္း ေရသို႕ ကူးေလ၍ ကူးရာတြင္ တက္၍ စီးၾကေလ၏ ျမင္းကို ရျပီးေသာ္ ေဆာင္၍ မင္းၾကီးအား ဆက္ေလ။ မင္းၾကီးလည္း ယင္းျမင္းေလးစီးကို သင္တို႕ေလးေယာက္ေမြး၍ ငါ၏ အမွဳေတာ္ကို ထမ္းဟု အပ္ေတာ္မူေလ၏ ။ ထိုျမင္းေလးစီးတို႕ကား နတ္ျမင္းခ်ည္းျဖစ္၍ အဖိုးအတုိင္းမသိ ထုိက္၏) ဟူ၍ သမုိင္းမွတ္တမ္း တင္ထားရာ ျမင္းမထိ ၊ ျမင္း၀န္း ၊ ျမင္းက ၊ ျမင္းစိုင္းကုန္း ၊ ျမင္းလွန္ေတာင္ စသည့္ သမုိင္းကို မွန္ကန္ေၾကာင္း သက္ေသျပလွ်က္ရွိေပသည္။
ျမင္းမထိလွိဳင္ေခါင္းသြားရာ လမ္းေၾကာင္း
ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း၊ ကေလာျမိဳ႕နယ္တြင္ ကေလာ-ေအာင္ပန္း (၆)မုိင္ ျပည္ေထာင္စုလမ္းမၾကီးေပၚ၌ ကေလာမွ (၄) မုိင္ ၊ ေအာင္ပန္းမွ (၂) မုိင္ အကြာ၌ ပင္ေလာင္း ၊ ဖယ္ခံု ၊ လြိဳင္ေကာ္သို႕ သြားသည့္ ကားလမ္း ရွိသည္။ လမ္းဆံုမွ ပင္ေလာင္းဖက္သို႕ (၄) မုိင္ ခန္႕သြားလ်င္ ထင္ရွားတည္ရွိ - ျမင္းမထိ သို႕ ေရာက္သည္။ ပင္ေလာင္းသို႕ သြားသည့္လမ္း၏ အေရွ႕ဖက္ ျမင္းမထိ ရြာ ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း (၂) ဖာလံုခန္႕ကြာေ၀းသည့္ေနရာတြင္ ဂူမ်ားႏွင့္ လွိဳင္ေခါင္းတည္ရွိရာ ေတာင္ကုန္းကို ေတြ႕ရသည္။ ေတာင္ကုန္း၏ ေျမာက္ဖက္ပိုင္းရွိ ဘုရားမ်ားကို ကားလမ္းမွပင္ ျမင္ေတြ႕ရသည္။ ရင္ျပင္၌ ဗုဒၶ ရုပ္ပြားေတာ္ ရွစ္ဆူႏွင့္ ဓမၼာေသာက မင္းတည္ခဲ့ေသာ ေစတီကို ဖူးေတြ႕ရသည္။ ထုိေစတီ အနားရွိ ေတာင္ကုန္း၏ ေတာင္ဖက္ပိုင္းသို႕ ေရာက္ေအာင္ သြားနုိင္သည့္ သဘာ၀ ေက်ာက္သား လွိဳင္ေခါင္းႀကီးသည္ ေရွးႏွစ္ေပါငး္ ေထာင္ေသာင္း မက အခိ်န္မွ စ၍ တည္ရွိေနခဲ့သည္။ ေက်ာက္စက္ပန္းဆြဲမ်ား ရွိလွ်က္ ေက်ာက္စက္ေရမ်ား အစဥ္က်လွ်က္ ရွိပါသည္။ သဘာ၀ ရွဳေမာဖြယ္ ၊ သဘာ၀ အလွအပမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ သဘာ၀ ရႈေမာဖြယ္ ၊ သဘာ၀ အလွအပမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ လွိဳင္ေခါင္း၏ အလ်ားမွာ (၁၀၂၈) ေပ ရွိ၍ ေဘးတစ္ဘက္ တစ္ခ်က္၌ လွိဳင္ဂူမ်ား တည္ရွိေနပါသည္။ လွိဳင္ေခါင္းထဲသို႕ ယခင္က ေရ၀င္သျဖင့္ (ေရ၀င္ဂူ) ဟုေခၚတြင္သည္။ အထဲသို႕ ၀င္ေသာ ေရမွာ ဂူထဲရွိ ထူးေပါက္ တစ္ခုထဲသို႕ စီး၀င္ ငုတ္လ်ိဳးေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္။ လွိဳင္ေခါင္းထဲတြင္ ဥံဳနလံုရွင္ ရုပ္ပြားေတာ္ႏွင့္ ေစတီမ်ားရွိသည္။ ေတာင္ကုန္း၏ ေတာင္ဖက္ပိုင္းအေရာက္တြင္ ထြက္ေပါက္ ရွိသည္။ ထိုထြက္ေပါက္ တစ္၀ုိက္၌ ေရွးေဟာင္းရုပ္ပြားေတာ္ (၂၈) ဆူ နွင့္ ေစတီမ်ားကို ဖူးေတြ႕ရသည္။ ေရွးႏွစ္ေပါင္း (၂၃၀၀) ေက်ာ္ကတည္းက တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည့္ ေစတီမ်ား ၊ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားျဖစ္၍ လက္ရာမ်ားမွာ ဆန္းျပားေနေပသည္။
(၂၉-၅-၁၉၉၆) ေန့မွစ၍ ျမိဳ႕နယ္ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမွဳတည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕က ဦးေဆာင္လ်က္ ျပဳျပင္မြမ္းမံတည္ေဆာက္မွဳမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ယခုအခါ လွိဳင္ေခါင္းအတြင္း သြားလာရန္ လမ္းခင္းျခင္း ၊ ေရ၀ပ္သည့္ ေနရာမ်ား၌ သံေလွကားမ်ားတပ္ဆင္ျခင္း ၊ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ၊ ေစတီေတာ္မ်ား တြင္ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴျခင္း ၊ လွ်ပ္စစ္မီးထြန္းေပးျခင္း ၊ တို႕ကိုေဆာင္ရြက္ထားပါသည္။ ဆက္လက္၍ ဘုရားၾကည္ညိုရန္ ေနရာမ်ား ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား တည္ထားကိုးကြယ္ရန္ ေနရာထိုင္ခင္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္ ။ ၾကည္ညိုဖြယ္အတိ ၊ ျမင္းမထိ လွိဳင္ေခါင္း ဘုရားဖူးေစတီမ်ားလွိဳင္ေခါင္း ႏွင့္ လွိဳင္ဂူမ်ားကို အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွ ဘုရားဖူးသူ၊ ေလ့လာသူ၊ ႏုိင္ငံျခားမွ ဧည့္သည္မ်ား လာေရာက္ၾက၍ စည္ကားလ်က္ရွိပါေတာ့သည္။
ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တုိင္း တန္ခူးႏွစ္သစ္ (၈) ရက္ ၊ သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ (၈) ရက္ေန့မ်ားတြင္ ဘုရားပြဲေတာ္ က်င္းပၾကသည္။
ေရွးေဟာင္းသုေတသန၏ အတည္ျပဳခ်က္
ျမင္းမထိ လွိဳင္ေခါင္းအတြင္းရွိ ေျမမ်ားကို တူးထုတ္ရာတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ က်ိဳးျပတ္ေနသည့္ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား စုလစ္မြန္းခၽြန္းပါေသာ ရုပ္ပြားေတာ္ႏွင့္ ေရွးေဟာင္းအုတ္ခ်ပ္တုိ႕ကို ပုဂံ-ေညာင္ဦးရွိ ေရွးေဟာင္း သုေတသနသို႕ ယူေဆာင္၍ ျပသခဲ့ပါသည္။
စုလစ္မြန္းခၽြန္းပါရွိေသာ ရုပ္ပြားေတာ္မွာ (၁၈) ရာစု လက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း ၊ က်ိဳးျပတ္ေနေသာ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားမွာ (၁၇) ရာစု ထက္ေစာေသာ လက္ရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အုတ္ခ်ပ္မွာ ပုဂံေခတ္လက္ရာ တစ္နည္းအားျဖင့္ အေနာ္ရထာမင္းတည္ခဲ့ေသာ ဘုရားမ်ားမွ အုတ္ခ်ပ္အတုိင္းျဖစ္ေၾကာင္း အတည္ျပဳခ်က္ ရရွိခဲ့ေပသည္။
သို႕ပါ၍ ျမင္းမထိဂူရွိ ဘုရားႏွင့္ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ားမွာ လြန္ခဲ့ေသာ (၉၀၀)ေက်ာ္ အေနာ္ရထာမင္း၏ ေကာင္းမွဳ ျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ထင္ရွားပါသည္။
ကိုးကား( ဘုရားသမုိင္း မွတ္တမ္းျပဳစုေရးအဖြဲ႕၊ ကေလာျမိဳ႕ မွ (၇- ၉-၁၉၉၆) ) ။
ေရာက္ရင္ ၀င္ဖူးႏုိင္ေအာင္ပါ။ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ဖူးေျမာ္ခြင့္ရမွာပါ ။ ဘုရားပံု ရႈခင္းပံုေတြပါ တင္ေပးမယ္ေနာ္ ။
ေရွးေဟာင္းသမုိင္း၀င္ ဘုရားတစ္ဆူလဲျဖစ္ ၊ ဘုရားသမုိင္းကိုလဲ အမ်ားသိေစခ်င္၊ ဘုရားကိုလဲ ဖူးေစခ်င္၊ သဘာ၀လိုဏ္ဂူ ကိုလဲ ထုိက္ထုိက္တန္တန္ လာေရာက္ေလ့လာေစခ်င္လို႕ ပါ။ သာသနာေတာ္လဲ ျပန္႕ပြား ႏုိင္ေအာင္ပါ
ဥဏၰလံုေမြရွင္ေတာ္ေစတီ
ဥဏၰလံုေမြရွင္ေတာ္ ေစတီေတာ္ျမတ္သည္ ေရွးေဟာင္း သမုိင္း၀င္ ဘုရားတစ္ဆူျဖစ္သည္။ မူရင္း ဒါယကာမွာ သီရိ ဓမၼာ ေသာကမင္းျဖစ္၍ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္၏ မ်က္ေမွာင္ေတာ္၌ ေပါက္ေရာက္ေသာ ဥဏၰလံုေမြေတာ္ဓာတ္ေတာ္ကို ဌာပနာ ထည့္သြင္း ပူေဇာ္ခဲ့သျဖင့္ ဥဏၰလံု ေမြရွင္ေတာ္ဟု ေခၚဆိုခဲ့ပါသည္။
ပုဂံေခတ္တြင္ အေနာ္ရထာမင္းၾကီးက ျပန္လည္ျပဳျပင္ႈ ထီးေတာ္တင္လွဴခဲ့ျပီး ပုဂံမင္းဆက္ အေလာင္းစည္သူမင္းၾကီးက ျပန္လည္မြမ္းမံ ၍ ထီးေတာ္ တင္လွဴခဲ့ရာ ထီးေတာ္မွာ သံုးဆင့္ ဖူးျမင္ရျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
နိဒါန္း
ေရွးမင္းမ်ားလက္ထက္ကတည္းက တန္ခိုးၾကီးထင္ရွားေသာ ေစတီ ပုထိုးဂူေက်ာင္း ဘုရားမ်ားကို ကိုးကြယ္ခဲ့ရာ ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း ကေလာျမိဳ႕နယ္ ျမင္းမထိ ေက်းရြာ ရွိ ျမင္းမထိ လွိဳင္ေခါင္း ႏွင့္ ဘုရားမ်ားမွာ ဆန္းၾကယ္ ထင္ရွားလွေတာ့သည္။
သဘာ၀ အေလွ်ာက္ ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ေသာ ေက်ာက္လွိဳင္ေခါင္းၾကီးနွင့္ ဂူမ်ားအတြင္း၌ ေရွးႏွစ္ေပါင္း (2300) ေက်ာ္ကာလမွ စတင္၍ ဘုရားမ်ားကို တည္ထားကိုးကြယ္ ခဲ့သျဖင့္ သမုိင္း၀င္ ဥမင္လွိဳင္ေခါင္းႏွင့္ သမိုင္း၀င္ ဘုရားမ်ားျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ဤကဲ့သို႕ ထူးျခားဆန္းၾကယ္ေသာ ျမင္းမထိလွိဳင္ေခါင္းႏွင့္ ဘုရားမ်ား၏ သမုိင္းအေထာက္အထားမ်ားကို ရွာေဖြခဲ့ရာ ျမင္းမထိရြာ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းဆရာေတာ္ ထံမွ ေကာဇာသကၠရာဇ္ (1276) ခုနွစ္တြင္ ေရးသားမွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့ေသာ ရွစ္ေၾကာင္းေရး (၆) ရြက္ပါ ေပစာတစ္ေစာင္ကို ရရွိခဲ့သည္။
ယင္းေပစာတြင္ ျမင္းမထိ ဥမင္လွိဳင္ေခါင္းရွိ ေစတီဘုရားမ်ားမွာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းၾကီး၏ ေကာင္းမွဳမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ဆက္လက္၍ အေနာ္ရထာမင္းေစာက ေကာင္းမွဳျပဳခဲ့ေၾကာင္း အခိုင္အမာေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
သို႕ပါ၍ လူသူအမ်ား ၀င္ထြက္သြားလာ ဘုရားဖူး၍ရေသာ အ၀င္ေပါက္မွသည္ အထြက္ေပါက္ အထိ (၁၀၂၈) ေပ ရွည္လ်ားေသာ ျမင္းမထိ ဥမင္လွိဳင္ေခါင္းနွင့္ ဘုရားမ်ားသမိုင္းေၾကာင္းကို ေပစာအေထာက္အထား ၊ ဦးကုလား ၏ မဟာရာဇ၀င္ၾကီး ၊ မွန္နန္းရာဇ၀င္ေတာ္ၾကီး၊ ဟံသာ၀တီ ဦးဘရင္ ေရး အေနာ္ရထာ သမုိင္းက်မ္းမ်ားအရ ေရးသားျပဳစုထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္ ။
ျမင္းမထိဘုရားအစ ၊ သီရိဓမၼာေသာကမင္းၾကီးက
မဇၥ်ိမေဒသ၊ ပါဋလိပုတ္ျပည္၌ သာသနာ သကၠရာဇ္ (၂၁၈ ) ခုႏွစ္ တြင္ ဓမၼာေသာကမင္းၾကီးသည္ မင္းအျဖစ္သုိ႕ ေရာက္ရွိသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညို၍ မင္းအျဖစ္သို႕ ေရာက္ရွိသည္။ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို ၾကည္ညို၍ ခ်ီးေျမာက္လိုေသာအားျဖင့္ ဓမၼခႏၶာ ရွစ္ေသာင္း ေလးေထာင္၊ ေရတြင္းေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ ၊ ေက်ာင္းေပါင္း ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္၊ ေစတီပုထိုးေပါငး္ ရွစ္ေသာင္းေလးေထာင္ ကို ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္း ခဲ့သည္။ သာသနာ တကၠရာဇ္ (၂၃၅) ခုႏွစ္တြင္ ေမာဂလႅိတိႆမေထရ္ကို အမွဴးျပဳ၍ တတိယ သဂၤါယနာတင္သည္။ သာသနာတည္မည့္ အလားအလာရွိေသာ အရပ္(၉) ဌာနသို့ သာသနာျပဳေစလြတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။
ျမင္းမထိ ေပစာအရ (ျမတ္ဘိ ေမြေတာ္အစစ္၊ ၾကည့္ေသာ္ ထင္ရွားေ၀ဓိမွ်ကိုင္ ၊ ၾကီးသားျမင္ထင္၊ ေ၀းကျမင္၏၊ ေတာင္ခြင္အတိ ၊ ကရင္ႀကီးတည္း၊ ျမင္ဘိေစာင့္ထား၊ ပိုင္းျခားေျမပိုင္၊ ရတ္ျမိဳင္ေတာက၊ ျမင္းလွတစ္စီး၊ ထားဘိေစာင့္က်ပ္ ၊ ဘနပ္ေတာ္တြင္ ၊ ေနေစခ်င္ဟု၊ ေအာင္ျမင္ဓမၼာေသာက ၊ ျပဳထားေကာင္းမွဳ၊ မ်ားလွိဳင္၊ ဦးမွင္မွာတည္း ။ အတိဘုရားရွိ၏ ။ ဓမၼာေသာက ဥစၥာလည္းဦးမွင္ မွာတည္း။ ) ဟု ဓမၼာ ေသာကမင္းၾကီး လွဴဒါန္း ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ထားခဲ့သည္။
ထိုမွ တစ္ပါး (ေျမခ်ားသံုးပါး၊ ထားတံုျပီးမွ ၊ ဌာနရတ္ေျမ ၊ ပေလာင္ျပည္တည္း ။ တူတခ်ား ေကာလပိစံ ၊ လက္ဘက္ခ်ံ ႏွင့္ ေရကံထားလ်က္ ၊ ဘုရားျမတ္စြာ၊ ဓမၼာေသာက ၊ ဘုရားရွိ လူတစ္စု ၊ ေခါင္ရိတ္ဟူ၏ ။ ပေလာင္ရြက္ ေျမာက္ခြင္၊ ေရွ႕ေမာ္ထူးတည္း။) ဟု ေရးသားျပဳစုထားပါသည္ ။
(ေပစာထဲတြင္ ရွိသည့္အတုိင္း သတ္ပံုကို မျပဳျပင္ ဘဲ ေဖာ္ျပပါသည္ ။ )
ပေလာင္ရြာဟူသည္မွာ ပင္ေလာင္း ျဖစ္သည္။ ျမင္းမထိမွ ေတာင္ဘက္သို႕ ေရေျမျခားေနသည္ကို ေက်ာ္လြန္ပါက ပင္ေလာင္းသို႕ေရာက္ေၾကာင္း ျမင္းမထိ ဥမင္၌ ရွိေသာ ဘုရားမ်ားမွာ ဓမၼေသာက မင္း၏ ေကာင္းမွဳမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားပါသည္။
( သိေႏၵာေျမာက္ကား ၊ အေရွ႕ေတာင္ေျခရင္းတြင္ ၊ ေရ၀င္ဦးမွင္ရွိ၏ ၊ ဟင္းသာ ေတာင္မနီးမေ၀းေျမာက္က (ျမင္းမထိ) ဟူ၌ ရွိ၏ ပတ္၍ ၀င္ ဥစၥာျမင္၏ ။ ျမင္းမထိ အေနာက္ေျမာက္က ျမင္းကေတာင္ ဟူ၍ ရွိ၏။ အေရွ႕ေတာင္ေထာင့္တြင္ အင္းရွိ၏ ။ အင္းေတာ္က ေတာင္ထိပ္တြင္ ေစတီတစ္လံုး ရွိ၏ ၊ ရပ္ေတာ္ တစ္ေထာင့္ထြာ ၊ အုပ္ေလးခ်ပ္ ၊ ဓမၼာ ေသာကမင္း ေကာင္းမွဳေမြေတာ္ သည္ ဘုန္းရွိ တုမရွိ တည္း။ ဘုရား အေရွ႕က ေရ၀င္ဥမွင္ရွိ၏ ။ ေရထဲတြင္ ကိုးလန္႕ ရွိ၏ ။ ဥံဳနလံု ဓာတ္ေတာ္ မွတ္တမ္း တင္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
သို႕ပါ၍ ျမင္းမထိ ဂူဘုရားအစ သီရိဓမၼာေသာကမင္းက ဟူေသာ အဆိုတြင္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္ေပသည္။
ေပစာတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ျမင္းမထိ ေတာင္ေရွ႕တြင္ ေစတီ ၊ ၄င္းအနား တြင္ ေရ၀င္ဦးမွင္ ရွိေနသည္။ ေတာင္ဘက္တြင္ ပင္ေလာင္း၊ ေျမာက္ဘက္တြင္ ျမင္းကရြာ ရွိပါသည္။ ယခု ၄င္းေရရွိသည့္ ေနရာတြင္ သံေလွကား တပ္ဆင္ေပးျပီး ျဖစ္ပါသည္။ ဥံဳနလံု (ဥဏၰလံု)ဓါတ္ေတာ္ တည္ရွိသည့္ ဘုရားသည္ လွိဳင္ေခါင္း ထဲတြင္ တည္ရွိေနပါသည္။ အရွင္ မဟာကႆပ မေထရ္၏ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ ေပစာကို ေရးသားျပဳစု၍ လံုျခံဳစြာ ထိန္းသိမ္းျပီး ေနာက္ အဆင့္ဆင့္ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ရာ ဤေပစာအရ ေက်ာက္လွိဳင္ေခါင္းမွ ေရွးႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေပါင္းေသာင္းေက်ာ္ကတည္းက ျဖစ္တည္လာခဲ့ျပီး ဘုရားေစတီမ်ားမွာ လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ (၂၃၀၀) ေက်ာ္ ကတည္းက တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ေသာ ဓမၼေသာက မင္း၏ ေကာင္းမွဳ ျဖစ္ေၾကာင္း ခုိင္ခုိင္မာမာ သိရွိရပါသည္။
ဓမၼာေသာက၏ ေနာက္မွာ အေနာ္ရထာ
ျမင္းမထိလွိဳင္ဂူ၊ လွိဳင္ေခါင္းတို႕တြင္ ေစတီဘုရားမ်ား၏ အစအဦး ေကာင္းမွဳရွင္သည္ သီရိဓမၼေသာကမင္းၾကီး ျဖစ္၍ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဆက္လက္တည္ထားကိုးကြယ္သူမွာ ပုဂံ အေနာ္ရထာ မင္းျဖစ္သည္။
ျမင္းမထိေပစာအရ (မင္းရွင္ပိုင္းျခား ၊ လူမ်ားတကာ ၊ မင္းမိန္႕သာတည္း ၊ ေရွ႕မွာတမူ ၊ သံေတာင္ဟူ၏ ၊ ေတာင္မွာအတိ ၊ ကရင္ၾကီးတည္း ၊ မင္းသားလွဴထား ၊ နတ္မ်ားတကာ ၊ ေ၀ခ်မ္းပါ၏ ၊ ေျမာက္မွာတိကာ ၊ ျမင္ဘိေရႊေစတီ ၊ ထူးမည္ ရုတ္ဆီဆင္း၀ါ၊ ေနာ္ရထာမင္းေစာ ၊ ေကာင္းမွဳတည္၊ ) ဟု သမုိင္းမွတ္တမ္းတင္ထားသည္။
အေနာ္ရထာမင္းေစာ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ -၃၇၉-၄၂၁ သည္ ) ေညာင္ေရႊ - အင္းတိန္သို႕ ေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္း ဟံသာ၀တီ ဦးဘရင္ ေရး (အေနာ္ရထာ) စာအုပ္တြင္ ဤသို႕ ေဖာ္ျပထားသည္။ (ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၄၁၆ ခုနွစ္မွာ ၊ အေနာ္ရထာမင္းေစာသည္ ေညာင္ေရႊ အင္းတိန္၌ ေပါရိသတ္ဘုရားကို တည္၍ ေနျပည္ေတာ္သို႕ အျပန္တြင္ သီရိဓမၼာ ေသာကမင္းၾကီး တည္ခဲ့ေသာ ေစတီေတာ္တည္ရာဌာနသို႕ ေရာက္ေတာ္မူေလ၏) ဟူ၍ ေဖာ္ျပထားပါသည္။
သာစည္ျမိဳ႕နယ္ရွိ ေရႊယင္ေမွ်ာ္ (ေရွးအမည္ မုေတၱာ သို႕မဟုတ္ ေရၽြမုေဌာ ) ဘုရားသမုိင္း၌ ေပါက္ကံရာဇာ အေနာ္ရထာသည္ မ်ားစြာေသာ စစ္သည္ဗုိလ္ပါတုိ႕ႏွင့္ တုိင္းခြင္လွည့္လည္ရာ ေညာင္ေရႊ- အင္းတိန္အရပ္၌ ေပါရိသတ္ ဘုရားကို တည္ထားျပီးမွ ရွမ္းျပည္မွ ေအာက္က်င္းသို႕ သက္ဆင္း လွည့္လွည္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသထူလွ်က္ရွိေပသည္။ သို႕ပါ၍ ျမင္းမထိ လွိဳင္ဂူုဘုရား၏ ေကာင္းမွဳရွင္မွာ သီရိဓမၼာေသာကမင္း၏ ေနာက္မွာ အေနာ္ရထာျဖစ္ေပေတာ့သည္။
ထင္ရွား လွဘိ ျမင္းမထိ
ကေလာျမိဳ႕၏ အေရွ႕ေတာင္ (၄)မိုင္ခန္႕ ၌ ရွိေသာ ျမင္းမထိေတာင္ၾကီးမွာ ပတ္၀န္က်င္ေဒသ၌ အျမင့္မားဆံုးေသာ ေတာင္ျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္း ျပည္ပ ေျခလ်င္ႏွင့္ ေတာင္တက္သမားမ်ား စိတ္၀င္စားစြာ တက္ေရာက္ေလ့ ရွိသည့္ ေတာင္ျဖစ္သည္။ ကေလာျမိဳ႕သည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ (၄၃၁၅) ေပ အျမင့္တြင္ ရွိ၍ ျမင္းမထိေတာင္ သည္ ေတာင္ေျခမွ (၁၀၇၅) ေပ အျမင့္တြင္ တည္ရွိေပသည္။
ေရွးသူေဟာင္းမ်ား ေျပာစမွတ္ျပဳခဲ့သည္မွာ ေတာင္ဘက္နားရွိ ရြာၾကီး တစ္ရြာ အနီးတြင္ ခ်ိဳင့္ၾကီးအတြင္း မွ ျမင္းၾကီးေလးေကာင္ထြက္လာ၍ စိုက္ပ်ိဳးထားေသာ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားကို စားေသာက္ ပစ္ၾကေၾကာင္း ၊ ေျခာက္လွန္႕၍လည္း မရသျဖင့္ ပုဂံျပည္ရွင္ အေနာ္ရထာမင္းထံ အကူအညီေတာင္းၾကရသည္။ မင္းၾကီးသည္ က်န္စစ္သား ၊ ငေထြးရူး ၊ ငလံုးလက္ဖယ္၊ ေညာင္ဦးဖီး ဟူေသာ သူရဲေကာင္းေလးဦးတို႕အား ေစလႊတ္လုိက္ရာ ၄င္းတို႕သည္ ျမင္းၾကီးမ်ားကို ေရသို႕ ဆင္းေအာင္ ၾကံ၍ ခုန္အုပ္ဖမ္းယူျပီး စီး၍ ရေအာင္ ေလ့က်င့္လွ်က္ ပုဂံေနျပည္ေတာ္သို႕ ယူေဆာင္သြားခဲ့သည္။
ျမင္းထြက္လာေသာ ရြာကို (ျမင္းတြင္းရြာ) ဟုေခၚသည္။ ယခုတိုင္ ကေလာျမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ပင္ေလာင္းျမိဳ႕နယ္ အ၀င္ရွိ ဘီလူးေခ်ာင္းအနီးတြင္ တည္ရွိပါသည္။ ျမင္းမ်ားထြက္ မေျပးႏုိင္ရန္ ၀ိုင္း၀န္း ဖမ္းသည့္ေနရာကို (ျမင္း၀န္း) ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ရာ ယခု ( အင္း၀န္း) ဟူ၍ ျမင္းမထိရြာ၏ အေရွ႕ဖက္ တစ္မုိင္ေက်ာ္ခန္႕တြင္ ရွိေနပါသည္။ ျမင္းမ်ားကို ဖမ္းယူ၍ ခရီးထြက္ခဲ့ရာ အလြန္ၾကီးမားေသာ ေတာင္ၾကီးကို ေတြ႕၏၊ က်န္စစ္သားသည္ ျမင္းကိုစီး၍ ထိုေတာင္ကို ခုန္ေက်ာ္၏။ ေတာင္ကို ေက်ာ္၍ တစ္ဖက္သို႕ ေရာက္ရွိသျဖင့္ ထိုေတာင္ကို (ျမင္းမထိေတာင္) ဟု ေခၚတြင္သည္။ က်န္စစ္သားသည္ ျမင္းေျမသို႕ေျခက်သည့္ ေနရာ၌ ေခတၱနား၍ အနီးအနားတြင္ ေတြ႕ရေသာ ေရတြင္းနားတြင္ ျမင္းကို လွန္၍ အစာစားေစ၏။ ထိုေနရာကို (ျမင္းလွန္ေတာင္) ၊ ထိုေရတြင္းကို (ျမင္းလွန္တြင္း) ဟုူ ယေန႕တုိင္ ေခၚတြင္လ်က္ရွိသည္။ ေျမာက္ဘက္သို႕ ဆက္လက္လာခဲ့ရာ တစ္ေနရာတြင္ ျမင္းမ်ား ခုန္ျမဴးသည္ကို အစြဲျပဳ၍ (ျမင္းက) ရြာဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။ ယခု (ျမင္းကရြာ) မွာ ကေလာျမိဳ႕ အေရွ႕ေျမာက္ ယြန္းယြန္း ႏွစ္မုိင္ခြဲခန္႕တြင္ တည္ရွိေနပါသည္။ ဆင္ေတာင္၏အထက္ ျမင္းတုိက္ဘူတာ၏ ေျမာက္ဖက္ေတာင္ကုန္းတြင္ (ျမင္းစိုင္းကုန္း) တည္ရွိေနပါသည္ ။
မွန္နန္းရာ၀င္ေတာ္ၾကီး စာမ်က္ႏွာ (၂၃၆) ၌ တစ္ရံေရာအခါ လက္ထုတ္အရပ္၌ ၾကိဳးကႏွင့္တကြ ျမင္းေလးစီးသည္ လူတို႕ ဖမ္း၍ လံုး၀မရႏုိင္၊ အရွင္လည္းမရွိဟု အေနာ္ရထာမင္းၾကီးအား နားေတာ္ေလွ်ာက္၏၊ မင္းၾကီးလည္း က်န္စစ္သား၊ ငေထြးရူး၊ ငလံုးလက္ဖယ္ ၊ ေညာင္ဦးဖီး ဤသူရဲေကာင္းေလးေယာက္တုိ႕ကို ရေအာင္ ဖမ္းေခ်ဟု ေစေတာ္မူ၏ ။ သူရဲေကာင္းေလးေယာက္တို႕သည္ ျခံရဲေလာင္းလုပ္၍ ေရသို႕ခ်ျပီးလ်င္ ျမင္းေလးစီးလည္း ေရသို႕ ကူးေလ၍ ကူးရာတြင္ တက္၍ စီးၾကေလ၏ ျမင္းကို ရျပီးေသာ္ ေဆာင္၍ မင္းၾကီးအား ဆက္ေလ။ မင္းၾကီးလည္း ယင္းျမင္းေလးစီးကို သင္တို႕ေလးေယာက္ေမြး၍ ငါ၏ အမွဳေတာ္ကို ထမ္းဟု အပ္ေတာ္မူေလ၏ ။ ထိုျမင္းေလးစီးတို႕ကား နတ္ျမင္းခ်ည္းျဖစ္၍ အဖိုးအတုိင္းမသိ ထုိက္၏) ဟူ၍ သမုိင္းမွတ္တမ္း တင္ထားရာ ျမင္းမထိ ၊ ျမင္း၀န္း ၊ ျမင္းက ၊ ျမင္းစိုင္းကုန္း ၊ ျမင္းလွန္ေတာင္ စသည့္ သမုိင္းကို မွန္ကန္ေၾကာင္း သက္ေသျပလွ်က္ရွိေပသည္။
ျမင္းမထိလွိဳင္ေခါင္းသြားရာ လမ္းေၾကာင္း
ရွမ္းျပည္ေတာင္ပိုင္း၊ ကေလာျမိဳ႕နယ္တြင္ ကေလာ-ေအာင္ပန္း (၆)မုိင္ ျပည္ေထာင္စုလမ္းမၾကီးေပၚ၌ ကေလာမွ (၄) မုိင္ ၊ ေအာင္ပန္းမွ (၂) မုိင္ အကြာ၌ ပင္ေလာင္း ၊ ဖယ္ခံု ၊ လြိဳင္ေကာ္သို႕ သြားသည့္ ကားလမ္း ရွိသည္။ လမ္းဆံုမွ ပင္ေလာင္းဖက္သို႕ (၄) မုိင္ ခန္႕သြားလ်င္ ထင္ရွားတည္ရွိ - ျမင္းမထိ သို႕ ေရာက္သည္။ ပင္ေလာင္းသို႕ သြားသည့္လမ္း၏ အေရွ႕ဖက္ ျမင္းမထိ ရြာ ႏွင့္ တစ္ဆက္တည္း (၂) ဖာလံုခန္႕ကြာေ၀းသည့္ေနရာတြင္ ဂူမ်ားႏွင့္ လွိဳင္ေခါင္းတည္ရွိရာ ေတာင္ကုန္းကို ေတြ႕ရသည္။ ေတာင္ကုန္း၏ ေျမာက္ဖက္ပိုင္းရွိ ဘုရားမ်ားကို ကားလမ္းမွပင္ ျမင္ေတြ႕ရသည္။ ရင္ျပင္၌ ဗုဒၶ ရုပ္ပြားေတာ္ ရွစ္ဆူႏွင့္ ဓမၼာေသာက မင္းတည္ခဲ့ေသာ ေစတီကို ဖူးေတြ႕ရသည္။ ထုိေစတီ အနားရွိ ေတာင္ကုန္း၏ ေတာင္ဖက္ပိုင္းသို႕ ေရာက္ေအာင္ သြားနုိင္သည့္ သဘာ၀ ေက်ာက္သား လွိဳင္ေခါင္းႀကီးသည္ ေရွးႏွစ္ေပါငး္ ေထာင္ေသာင္း မက အခိ်န္မွ စ၍ တည္ရွိေနခဲ့သည္။ ေက်ာက္စက္ပန္းဆြဲမ်ား ရွိလွ်က္ ေက်ာက္စက္ေရမ်ား အစဥ္က်လွ်က္ ရွိပါသည္။ သဘာ၀ ရွဳေမာဖြယ္ ၊ သဘာ၀ အလွအပမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ သဘာ၀ ရႈေမာဖြယ္ ၊ သဘာ၀ အလွအပမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ရပါသည္။ လွိဳင္ေခါင္း၏ အလ်ားမွာ (၁၀၂၈) ေပ ရွိ၍ ေဘးတစ္ဘက္ တစ္ခ်က္၌ လွိဳင္ဂူမ်ား တည္ရွိေနပါသည္။ လွိဳင္ေခါင္းထဲသို႕ ယခင္က ေရ၀င္သျဖင့္ (ေရ၀င္ဂူ) ဟုေခၚတြင္သည္။ အထဲသို႕ ၀င္ေသာ ေရမွာ ဂူထဲရွိ ထူးေပါက္ တစ္ခုထဲသို႕ စီး၀င္ ငုတ္လ်ိဳးေပ်ာက္ကြယ္သြားသည္။ လွိဳင္ေခါင္းထဲတြင္ ဥံဳနလံုရွင္ ရုပ္ပြားေတာ္ႏွင့္ ေစတီမ်ားရွိသည္။ ေတာင္ကုန္း၏ ေတာင္ဖက္ပိုင္းအေရာက္တြင္ ထြက္ေပါက္ ရွိသည္။ ထိုထြက္ေပါက္ တစ္၀ုိက္၌ ေရွးေဟာင္းရုပ္ပြားေတာ္ (၂၈) ဆူ နွင့္ ေစတီမ်ားကို ဖူးေတြ႕ရသည္။ ေရွးႏွစ္ေပါင္း (၂၃၀၀) ေက်ာ္ကတည္းက တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည့္ ေစတီမ်ား ၊ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားျဖစ္၍ လက္ရာမ်ားမွာ ဆန္းျပားေနေပသည္။
(၂၉-၅-၁၉၉၆) ေန့မွစ၍ ျမိဳ႕နယ္ ျငိမ္၀ပ္ပိျပားမွဳတည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕က ဦးေဆာင္လ်က္ ျပဳျပင္မြမ္းမံတည္ေဆာက္မွဳမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ယခုအခါ လွိဳင္ေခါင္းအတြင္း သြားလာရန္ လမ္းခင္းျခင္း ၊ ေရ၀ပ္သည့္ ေနရာမ်ား၌ သံေလွကားမ်ားတပ္ဆင္ျခင္း ၊ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား ၊ ေစတီေတာ္မ်ား တြင္ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴျခင္း ၊ လွ်ပ္စစ္မီးထြန္းေပးျခင္း ၊ တို႕ကိုေဆာင္ရြက္ထားပါသည္။ ဆက္လက္၍ ဘုရားၾကည္ညိုရန္ ေနရာမ်ား ဆင္းတုရုပ္ပြားေတာ္မ်ား တည္ထားကိုးကြယ္ရန္ ေနရာထိုင္ခင္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္ ။ ၾကည္ညိုဖြယ္အတိ ၊ ျမင္းမထိ လွိဳင္ေခါင္း ဘုရားဖူးေစတီမ်ားလွိဳင္ေခါင္း ႏွင့္ လွိဳင္ဂူမ်ားကို အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွ ဘုရားဖူးသူ၊ ေလ့လာသူ၊ ႏုိင္ငံျခားမွ ဧည့္သည္မ်ား လာေရာက္ၾက၍ စည္ကားလ်က္ရွိပါေတာ့သည္။
ႏွစ္စဥ္ ႏွစ္တုိင္း တန္ခူးႏွစ္သစ္ (၈) ရက္ ၊ သီတင္းကၽြတ္ လျပည့္ေက်ာ္ (၈) ရက္ေန့မ်ားတြင္ ဘုရားပြဲေတာ္ က်င္းပၾကသည္။
ေရွးေဟာင္းသုေတသန၏ အတည္ျပဳခ်က္
ျမင္းမထိ လွိဳင္ေခါင္းအတြင္းရွိ ေျမမ်ားကို တူးထုတ္ရာတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ က်ိဳးျပတ္ေနသည့္ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ား စုလစ္မြန္းခၽြန္းပါေသာ ရုပ္ပြားေတာ္ႏွင့္ ေရွးေဟာင္းအုတ္ခ်ပ္တုိ႕ကို ပုဂံ-ေညာင္ဦးရွိ ေရွးေဟာင္း သုေတသနသို႕ ယူေဆာင္၍ ျပသခဲ့ပါသည္။
စုလစ္မြန္းခၽြန္းပါရွိေသာ ရုပ္ပြားေတာ္မွာ (၁၈) ရာစု လက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း ၊ က်ိဳးျပတ္ေနေသာ ရုပ္ပြားေတာ္မ်ားမွာ (၁၇) ရာစု ထက္ေစာေသာ လက္ရာမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အုတ္ခ်ပ္မွာ ပုဂံေခတ္လက္ရာ တစ္နည္းအားျဖင့္ အေနာ္ရထာမင္းတည္ခဲ့ေသာ ဘုရားမ်ားမွ အုတ္ခ်ပ္အတုိင္းျဖစ္ေၾကာင္း အတည္ျပဳခ်က္ ရရွိခဲ့ေပသည္။
သို႕ပါ၍ ျမင္းမထိဂူရွိ ဘုရားႏွင့္ သာသနိက အေဆာက္အအံုမ်ားမွာ လြန္ခဲ့ေသာ (၉၀၀)ေက်ာ္ အေနာ္ရထာမင္း၏ ေကာင္းမွဳ ျဖစ္ေၾကာင္း ေပၚလြင္ထင္ရွားပါသည္။
ကိုးကား( ဘုရားသမုိင္း မွတ္တမ္းျပဳစုေရးအဖြဲ႕၊ ကေလာျမိဳ႕ မွ (၇- ၉-၁၉၉၆) ) ။
ေရာက္ရင္ ၀င္ဖူးႏုိင္ေအာင္ပါ။ ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ဖူးေျမာ္ခြင့္ရမွာပါ ။ ဘုရားပံု ရႈခင္းပံုေတြပါ တင္ေပးမယ္ေနာ္ ။
No comments:
Post a Comment